حاکمیت هوشمند: مفاهیم، ابزارها و چالش‌های پیاده‌سازی
کلمات کلیدی:
حاکمیت هوشمند, تحول دیجیتال, مشارکت شهروندی, کلان‌داده, هوش مصنوعی, چالش‌های پیادهسازیچکیده
هدف: هدف این مقاله، تحلیل نظام‌مند مفاهیم نظری، ابزارهای فناورانه و چالش‌های اجرایی مرتبط با پیاده‌سازی حاکمیت هوشمند در نظام‌های حکمرانی معاصر است.
روش‌ها و مواد: این مطالعه به روش مرور نظام‌مند کیفی انجام شده و ۱۲ مقاله علمی منتشرشده در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ از پایگاه‌های بین‌المللی نظیر Scopus، ScienceDirect و Springer انتخاب گردید. داده‌ها از طریق مرور متون استخراج و در نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۴ تحلیل شدند. تحلیل داده‌ها بر پایه رویکرد تحلیل مضمون انجام گرفت و سه مضمون اصلی شامل مفاهیم و مبانی حاکمیت هوشمند، ابزارها و فناوری‌های تحقق، و چالش‌های پیاده‌سازی استخراج شد. فرایند تحلیل تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد حاکمیت هوشمند مفهومی چندبعدی و شبکه‌ای است که بر تصمیم‌گیری داده‌محور، شفافیت، پاسخگویی و مشارکت شهروندان استوار است. ابزارهای کلیدی آن شامل هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بلاک‌چین و کلان‌داده هستند که به بهبود تصمیم‌سازی و کارایی سازمانی کمک می‌کنند. در عین حال، پیاده‌سازی این نظام با چالش‌های ساختاری، فرهنگی، فناورانه و قانونی مانند مقاومت نهادی، کمبود سواد دیجیتال، ضعف زیرساخت‌ها و خلأهای قانونی مواجه است.
نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر نشان می‌دهد موفقیت حاکمیت هوشمند تنها در گرو توسعه فناوری نیست، بلکه نیازمند اصلاح ساختارهای نهادی، ارتقای فرهنگ داده‌محور و تنظیم‌گری حقوقی متناسب با تحول دیجیتال است. هم‌افزایی میان فناوری، قانون و فرهنگ می‌تواند مسیر گذار به حکمرانی هوشمند پایدار را هموار سازد.
دانلودها
مراجع
Bibliometric Analysis of Smart Public Governance. (2023). MDPI.
Bolívar, M. P. R. (2018). Smart Technologies for Smart Governments. Springer.
Cordella, A., & Tempini, N. (2021). Government and Information Technologies: An Organizational Approach to Smart Governance. Information Systems Journal.
Criado, J. I., Gil-Garcia, J. R., & Gasco, M. (2021). Enacting Governance through Smart Technologies. Government Information Quarterly.
Criado, J. I., Rojas-Martín, F., & Gil-Garcia, J. R. (2022). Regulatory Challenges of Smart Governance. Public Administration Review.
Kankanhalli, A., Charalabidis, Y., & Mellouli, S. (2019). Electronic Governance and Smart Cities: Theoretical Foundations and Challenges. Government Information Quarterly.
Pereira, G. V., Parycek, P., & Falco, E. (2018). Smart Governance in the Context of Smart Cities. Information Polity.
Rodríguez Bolívar, M. P., & Meijer, A. (2016). Smart Governance: Using a Literature Review and Empirical Analysis to Build a Research Model. SAGE Open.
Sanfilippo, M. R., & Frischmann, B. (2023). Slow-Governance in Smart Cities. Internet Policy Review.
Smart Governance Toolbox: A Systematic Literature Review. (2023). MDPI.
