مدل‌های حاکمیت شهری هوشمند: تجارب جهانی و درس‌آموخته‌ها
کلمات کلیدی:
حکمرانی هوشمند شهری, شهر هوشمند، داده‌محوری, مشارکت شهروندی, پایداری شهری, تحلیل مضمونچکیده
هدف: هدف این پژوهش مرور نظام‌مند و تحلیل کیفی مدل‌های جهانی حاکمیت شهری هوشمند به‌منظور شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و درس‌آموخته‌های کلیدی برای طراحی الگوی بومی حکمرانی شهری در کشورهای در حال توسعه است.
روش‌ها و مواد: این مطالعه با رویکرد کیفی و مبتنی بر مرور نظام‌مند ادبیات انجام شد. داده‌ها از طریق تحلیل ۱۲ مقاله علمی منتشرشده در پایگاه‌های Scopus، Web of Science و Google Scholar گردآوری گردید. معیار انتخاب منابع شامل ارتباط مفهومی با موضوع حکمرانی هوشمند شهری، ارائه مدل یا چارچوب نظری، و انتشار در مجلات معتبر بین‌المللی بود. داده‌ها با روش تحلیل مضمون و با بهره‌گیری از نرم‌افزار Nvivo 14 بررسی شدند. فرآیند کدگذاری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و نتایج در قالب مضامین اصلی و فرعی طبقه‌بندی گردید.
یافته‌ها: نتایج تحلیل نشان داد که مدل‌های جهانی حاکمیت شهری هوشمند عمدتاً در سه بعد کلیدی سازمان‌دهی می‌شوند: حکمرانی داده‌محور و فناورانه، حکمرانی مشارکتی و مردم‌محور، و حکمرانی پایدار و مقاوم شهری. شهرهای موفق مانند آمستردام، بارسلونا و سنگاپور از ترکیب فناوری‌های نوین، شفافیت داده‌ها و مشارکت شهروندی برای بهبود تصمیم‌سازی شهری استفاده کرده‌اند. همچنین یافته‌ها تأکید کردند که ایجاد تعادل میان کارایی فناورانه و ارزش‌های اجتماعی از عوامل حیاتی در پایداری و مشروعیت حکمرانی هوشمند است.
نتیجه‌گیری: این پژوهش نشان داد که تحقق حکمرانی هوشمند شهری مستلزم هم‌افزایی سه مؤلفه داده، فناوری و انسان است. توسعه چارچوب‌های قانونی برای حاکمیت داده، ارتقای سواد دیجیتال شهروندان و تلفیق اصول پایداری زیست‌محیطی در سیاست‌های شهری می‌تواند مسیر گذار به شهر هوشمند انسانی و فراگیر را هموار کند.
دانلودها
مراجع
Ahvenniemi, H., Huovila, A., Pinto-Seppä, I., & Airaksinen, M. (2017). What are the differences between sustainable and smart cities? Cities, 60, 234–245.
Allam, Z., & Newman, P. (2018). Redefining the smart city: Culture, metabolism and governance. Smart Cities, 1(1), 4–25.
Angelidou, M. (2017). The role of smart city characteristics in the plans of fifteen cities. Journal of Urban Technology, 24(4), 3–28.
Batty, M., Axhausen, K. W., Giannotti, F., Pozdnoukhov, A., Bazzani, A., Wachowicz, M., ... & Portugali, Y. (2023). Smart cities of the future. The European Physical Journal Special Topics, 214(1), 481–518.
Cardullo, P., & Kitchin, R. (2019). Being a ‘citizen’ in the smart city: Up and down the scaffold of smart citizen participation in Dublin, Ireland. GeoJournal, 84, 1–13.
Chesbrough, H. (2017). The future of open innovation: The evolving face of innovation ecosystems. Research-Technology Management, 60(1), 35–38.
Cugurullo, F. (2020). Urban artificial intelligence: From automation to autonomy in the smart city. Frontiers in Sustainable Cities, 2, 38.
Gil-Garcia, J. R., Zhang, J., & Puron-Cid, G. (2018). Conceptualizing smartness in government: An integrative and multi-dimensional view. Government Information Quarterly, 35(1), 23–32.
Harrison, C., & Donnelly, I. A. (2011). A theory of smart cities. Proceedings of the 55th Annual Meeting of the International Society for the Systems Sciences, 55(1), 1–15.
Hollands, R. G. (2020). Critical interventions into the corporate smart city. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 13(2), 275–289.
Joss, S., Sengers, F., Schraven, D., Caprotti, F., & Dayot, Y. (2019). The smart city as global discourse: Storylines and critical junctures across 27 cities. Journal of Urban Technology, 26(1), 3–34.
Kitchin, R. (2021). The data revolution: Big data, open data, data infrastructures and their consequences. SAGE Publications.
Komninos, N. (2020). Smart cities and connected intelligence: Platforms, ecosystems and network effects. Routledge.
Lee, J. H., Hancock, M. G., & Hu, M. C. (2022). Towards an effective framework for building smart cities: Lessons from Seoul and Amsterdam. Technological Forecasting and Social Change, 180, 121–137.
Lombardi, P., Giordano, S., Farouh, H., & Yousef, W. (2021). Modelling the smart city performance. Innovation: The European Journal of Social Science Research, 34(3), 1–19.
Martin, C. J., Evans, J., & Karvonen, A. (2021). Smart and sustainable? Five tensions in the visions and practices of the smart-sustainable city in Europe and North America. Technological Forecasting and Social Change, 133, 269–278.
Meijer, A. (2018). Datapolis: A public governance perspective on ‘smart cities’. Perspectives on Public Management and Governance, 1(3), 195–206.
Meijer, A., & Bolívar, M. P. R. (2016). Governing the smart city: A review of the literature on smart urban governance. International Review of Administrative Sciences, 82(2), 392–408.
Meijer, A., & Bolívar, M. P. R. (2022). The future of smart urban governance. Government Information Quarterly, 39(2), 101–124.
